نهادهای فرهنگی کشورهایی مانند انگلستان، آمریکا، فرانسه، آلمان و روسیه در مومبای هند فعالیت گسترده دارند و ضمن ترویج فرهنگ متبوع خود، سالانه به بسیاری از نخبگان هندی بورسیه تحصیلی می‌دهند.

هند دومین کشور پر جمعیت جهان است و قریب یک ششم از جمعیت دنیا را در خود جای داده است. تنوع نژادی، فرهنگی، زبانی و مذهبی به این کشور چشم انداز شگرفی از همزیستی مسالمت آمیز بین اعتقادات گوناگون بخشیده است. این کشور گهواره یکی از پنج تمدن گیتی و وارث فرهنگی شکوهمند است و طی گذشت پنجاه سال پس از کسب استقلال به پیشرفت‌های دامنه‌داری در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، علمی، فرهنگی و صنعتی دست یافته است.

بندر مومبای با جمعیتی بیش از ۲۱ میلیون نفر پرجمعیت‌ترین شهر این کشور است، لازم به ذکر است که تعداد کثیری از جمعیت این کشور بدون داشتن هویت ثبتی همواره به زندگی خود ادامه می‌دهند. به‌هرحال همانند سایر شهرهای دیگر هند همچون دهلی و کلکته و غیره جمعیت بمبئی نیز به سرعت در طی ۲۰ سال گذشته افزایش یافته است. گروه کثیری از جمعیت این شهر مهاجرانی هستند که از ایالت‌های دیگر برای جست‌وجوی فرصت‌های شغلی و معیشتی مناسب به این شهر مهاجرت کرده‌اند و همواره در زمان‌های مقتضی به موطن خویش در حال تردد هستند. زبان رسمی شهر مومبای مرآتی است و ۴۲ درصد از جمعیت این شهر به این زبان سخن می‌گویند، اما به خاطر موقعیت استراتژیک این کلانشهر از جهت اقتصادی، ارتباطی، جهانگردی، حمل و نقل دریایی و هوایی و… مردم ترجیح می‌دهند که به زبان‌های انگلیسی و هندی تکلم کنند.

با توجه به پتانسیل‌های بالای این شهر در زمینه‌های گوناگون، بسیاری از کشورها فعالیت‌های مختلفی از جمله امور فرهنگی را از طریق نمایندگی‌های فرهنگی خویش در این کلانشهر اجرایی کرده‌اند. این گزارش به شرح این فعالیت‌ها اختصاص دارد.

بریتیش کنسول (مرکز فرهنگی بریتانیا) وابسته به شورای گسترش فرهنگ و زبان انگلستان

مرکز فرهنگی بریتانیا واقع در منطقه الفینسین رود یکی از پرکارترین نمایندگی‌های فرهنگی در مومبای محسوب می‌شود و در ایام مختلف سال برنامه‌های متعدد و متنوع بسیاری همچون جشنواره‌های موسیقی، رقص، تئاتر، فیلم و اعزام سخنرانان از انگلیس و… را در برنامه‌های اجرایی خود دارد.

از دیگر فعالیت‌های مرکز فرهنگی بریتانیا می‌توان به ترویج و گسترش زبان انگلیسی در بین اقشار مختلف مردم به ویژه جوانان اشاره کرد، البته به دلیل قدمت و پیشینه فرهنگی این کشور در هند بسیاری از مردم نیز تمایل به لهجه انگلیسی بریتانیایی دارند و به همین منظور برای فراگیری زبان انگلیسی به سوی نمایندگی فرهنگی انگلیس گرایش بیشتری از خود نشان می‌دهند. کلاس‌های آموزش زبان انگلیسی رایگان و همراه با ارائه مدارک صادره از انگلستان است. برگزاری دوره‌های مختلف در سطوح آموزشی گوناگون برای معلمان و دبیران نیز یکی دیگر از فعالیت‌های مهم این نمایندگی فرهنگی است. به‌گونه‌ای که حتی برای سطوح عالی این دوره‌ها اساتید برجسته‌ای از دانشگاه‌های معتبر انگلستان همچون آکسفورد و… را نیز برای تدریس دعوت می‌کنند.

مرکز فرهنگی بریتانیا سالیانه به دفعات مکرر از شخصیت‌های مختلف ادبی و فرهنگی برای شرکت در برنامه‌های مختلفی که با همکاری نهادها و مراکز آموزشی کشور میزبان و یا دیگر کشورها انجام می‌دهد، دعوت به‌عمل می‌آورد.

در کنار برنامه‌های مختلف، این نمایندگی فرهنگی توانسته با استفاده از اساتید برجسته فن‌آوری تکنولوژی و کامپیوتر اپلیکیشن‌هایی را برای اشاعه زبان انگلیسی تهیه کند که به راحتی در دسترس همه مردم قرار گیرد تا بتوانند دقایقی از روز را برای فراگیری زبان و ادبیات انگلیسی اختصاص دهند. افزون بر آن پروژه‌های مختلفی را برای نسل جدید نیز ارائه داده است که از جمله آنها می‌توان به اعطای بورسیه‌های کامل تحصیلی به دانش آموزان و دانشجویان برتر اشاره کرد. همچنین در این مرکز نیز همانند مراکز دیگر فرهنگی بریتانیا آزمون تست آیلتس (ILTS) برای متقاضیان مهاجرت به دیگر کشورهای جهان برگزار می‌شود.

لازم به ذکر است که مرکز فرهنگی بریتانیا سالانه بودجه‌های هنگفتی را برای فعالیت‌های خود هزینه می‌کند. این مرکز بیش از ۷۰ نفر کارمند دارد که بیشتر آنها در بخش روابط عمومی و فضای مجازی جذب شده‌اند و حتی آنها در زمان قرنطینه سراسری هند از طریق دورکاری و در منازلشان مشغول فعالیت هستند. البته این مرکز ضمن این فعالیت‌ها فرهنگ و سبک زندگی انگلیسی را بطور نامحسوس به توده‌های مردم بویژه جوانان القا می‌کند.

مرکز فرهنگی آمریکا (خانه دوستی آمریکا و هند)

مرکز فرهنگی آمریکا، در سرکنسولگری آمریکا در کلانشهر مومبای واقع در منطقه بندرا کورلا کامپلکس (BKC) واقع شده است. در اصل این مرکز دارای یک کتابخانه بزرگ و مجهز به کتاب‌های درسی و غیر درسی در زمینه‌های بسیار متنوع و گوناگون است. در این کتابخانه آرشیوی از فیلم‌های مختلف و جدید و برتر جشنواره‌های فیلم آمریکا وجود دارد و علاوه بر آن تعداد کثیری از مجلات تازه چاپ وانتشار یافته در زمینه‌های مختلف موجود است که همواره بروزرسانی می‌شود. هر دو هفته نیز دو فیلم از فیلم‌های جدیدآمریکایی در روز شنبه (پایان هفته) برای عموم به نمایش گذاشته می‌شود.

خانه دوستی آمریکا برنامه‌های مختلفی برای جذب حداکثری دانشجویان برای دانشگاه‌های آمریکا را دارد، در این برنامه‌ها متخصصان آموزشی برای علاقه‌مندان و خانواده‌های آنها توضیحات تفصیلی در جهت چگونگی پذیرش و کسب بورسیه تحصیلی ارائه می‌شود. باید گفت که پس از چین دومین جمعیت دانشجویان خارجی در آمریکا را هندی‌ها تشکیل می‌دهند. همچنین این رایزنی از مدارس نیز دعوت به‌عمل می‌آورد تا فعالیت‌های خود را در این کتابخانه به صورت رایگان انجام دهند و حتی هزینه‌های برنامه‌های این مدارس را پذیرا می‌شوند.

رایزنی فرهنگی آلمان در مومبای (مؤسسه گوته)

مؤسسه فرهنگی گوته در ساختمان مکس میولر باون در منطقه کالا گودا در جنوب شهر مومبای واقع شده است. اصلی‌ترین وظیفه این مؤسسه، آموزش زبان آلمانی به متقاضیان است، با توجه به نیازهای بازار و همچنین حمایت‌های دولت آلمان، زبان آلمانی توانسته در سالهای گذشته گسترش فوق العاده ای و چشمگیری داشته باشد و همه ساله متقاضیان فراگیری این زبان رشد فزاینده دارد. در این مؤسسه دوره‌های گوناگون در سطوح مختلف زبان آلمانی به صورت تشکیل کلاس در روزهای هفته، دوره‌های پایان هفته و دوره‌های مجازی (آن لاین) برگزار می‌شود.

مؤسسه گوته کتابخانه مجهزی نیز دارد که علاقه‌مندان می‌توانند کتاب‌های مورد نیاز خود را به زبان‌های آلمانی و انگلیسی دریافت کنند. علاوه بر آن این مؤسسه فرهنگی دارای یک سالن گالری به مساحت سه هزار فوت مربع است و قسمتی برای نمایش عکس‌ها به صورت سه بعدی در نظر گرفته شده است. این مؤسسه به صورت فعال در جشنواره‌های متعدد فیلم و عکس در هند شرکت می‌کند و سالیانه از فیلمسازان هندی برای شرکت در جشنواره‌های مختلف آلمان از جمله برلین دعوت به‌عمل می‌آورند. این مرکز همچنین از گروه آموزشی زبان آلمانی دانشگاه مومبای حمایت گسترده‌ای می‌کند و حتی کتاب‌های درسی را به صورت رایگان به دانشجویان ارائه می‌دهد. علاوه بر آن این مرکز در پروژه‌های آموزشی در سطوح پیشرفته، علاقه‌مندان را برای ادامه تحصیل را به دانشگاه‌های آلمان معرفی و بورسیه تحصیلی به آنها اعطا می‌کند.

مرکز علوم و فرهنگ روسیه در مومبای

این مرکز در منطقه پدرور حضور دارد و در سال ۱۹۷۵ تأسیس شد. بیشترین فعالیت این مرکز، آموزش زبان روسی و کلاس‌های رقص و تاتر است. این مرکز یک سالن نمایش چند منظوره بزرگ برای جشنواره‌های فیلم، رقص و سمینارها دارد و سالن کوچک‌تری که برای نمایش فیلم در نظر گرفته شده است. روزهای پایانی هفته فیلم‌های روسی به نمایش گذاشته می‌شود که مورد توجه علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. علاوه بر آن در این مرکز سالنی برای سمینارهای تخصصی و نشست‌های علمی نیز وجود دارد تا اندیشمندان و دانشمندان بتوانند از آنها استفاده کنند.

یکی از مهمترین برنامه‌های این مرکز جذب دانشجویان هندی برای پذیرش در دانشگاه‌های روسیه است و در این میان پذیرش در رشته پزشکی دانشکده‌های روسیه بیشترین علاقه‌مند را در هند دارد. طی بررسی‌های به عمل آمده رایزن فرهنگی روسیه از جوانان هندی برای اعطای بورسیه تحصیلی همواره دعوت می‌کند. این مرکز با خانه فرهنگ ایران نیز مراودات خوبی دارد. علاوه بر آن سالانه برنامه‌های مختلف دانشکده زرتشتیان نیز در این مرکز انجام می‌گیرد که در همه آنها سرکنسول ایران و رئیس خانه فرهنگ به عنوان مهمانان ویژه دعوت می‌شوند. این مرکز از دپارتمان مطالعات اوراسیا دانشگاه مومبای نیز حمایت کامل می‌کند.

مرکز فرهنگی علمی فرانس آلینس

مرکز علمی فرهنگی فرانس آلینس سال ۱۹۳۸ در مومبای با هدف تأسیس زبان و ادبیات فرانسه تأسیس شد. فعالیت‌های این مرکز متمرکز نیست و در مناطق مختلف کلانشهر مومبای فعال است. برگزاری کلاس‌های زبان فرانسه برای سهولت دسترسی مردم در هشت منطقه از مومبای ایجاد کرده است و سالانه بیش از چهار هزار دانشجو و علاقه‌مندان به یادگیری زبان فرانسه در این مرکز در دوره‌های مختلف و سطوح گوناگون مشغول به تحصیل می‌شوند. این مرکز میان هندی‌ها خود را به عنوان دروازه ورود به اروپا معرفی کرده است و در همین راستا از همگان می‌خواهد که زبان فرانسه را فراگیرند. این مرکز در راستای گسترش فرهنگ فی مابین هند و فرانسه نیز به برگزاری جشنواره‌های مختلف علمی، فیلم و فرهنگی پرداخته و از طریق چاپ بروشور و کتاب‌های مخصوص، فرانسه را معرفی می‌کند. همچنین فرانس الینس، ۷ مرکز آموزش تربیت مدرس نیز دایر کرده است که سالانه ۱۴۰۰ نفر برای گذراندن دوره‌های مخصوص دبیری و آموزشی ثبت نام می‌کنند. این مرکز دارای تقویم سالیانه بوده و بدلیل استقبال برنامه‌های خود را از مدت‌ها قبل در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.

شورای گسترش فرهنگ هند ICCR

این شورا سال ۱۹۵۴ با هدف همکاری و گسترش فرهنگ هند با کشورهای دیگر تأسیس شد. از آنجایی که این شورا دولتی است تحت کامل حمایت‌های دولت قرار دارد و سالیانه برنامه‌های مختلفی را برگزار می‌کند که برخی از آنها با همکاری نمایندگی‌های فرهنگی کشورهای مختلف انجام می‌گیرد. از فعالیت‌های این شورا آن است که سالیانه به دانشجویان خارجی، حدود ۳۹۴۰ نفر، بورسیه تحصیلی اعطا می‌کند. لازم به ذکر است که این بورسیه به دانشجویان برتر ۱۴۰ کشور دنیا در قالب ۲۶ طرح و برنامه ارائه می‌شود.

این شورا سالانه کنفرانس‌ها و نشست‌های مختلف علمی و فرهنگی و جشنواره‌هایی را با توجه به شرایط روز خود برگزار می‌کند. همچنین ترویج زبان هندی و ورزش یوگا را در بین کشورهای دیگر را وظیفه اصلی خود می‌داند. این شورا دارای یک تقویم فرهنگی است که در آن رویدادهای فرهنگی و علمی را مشخص کرده است و علاقه‌مندان با شرایط لازم می‌توانند در آنها شرکت کنند. لازم به ذکر است نماینده این شورا آقای سینگ ابهای هم اکنون در کشورمان فعالیت دارد و برنامه‌های علمی فرهنگی را در گستره داخل کشور برنامه‌ریزی و اجرا می‌کند.

منبع: مهر